NFPA Nedir? NFPA Standartları Nelerdir?

NFPA, esasen “National Fire Protection Association” sözcüklerinin kısaltılmasıdır. Amerika Birleşik Devletleri özelinde zorunlu olarak uygulanan ve yangın güvenliğine dair pek çok standardı da bünyesinde barındıran evrensel bir kuruluş olarak tanımlanabilir. NFPA, yangın güvenliğine dair hazırladığı içerik ve zengin programla sayesinde tüm dünyada büyük saygı uyandırmıştır. Bu durum elbette Türkiye için de aynı şekilde geçerlidir. NFPA şu anda kendi alanında dünyada en çok kaynak gösterilen ve saygı duyulan kuruluştur.

Amerika merkezli olmasına rağmen Türkiye’de de pek çok kuruluş NFPA’ya üyedir. Bu kuruma olan üyelik önemli bir referans olarak düşünülebilir. Her ülkede benzer kaygılarla oluşturulan standartlar söz konusu olsa da NFPA evrensel düzeyde belli bir karşılığa sahiptir ve içerik anlamında çok daha tatmin edicidir. Gösterilen kaynak sayısı zaten bu durumun en önemli göstergelerinden birisidir. NFPA, yangın pompalarının ya da bizzat yangın pompa gruplarının, motor kumanda sistemlerinin kullanımına dair bazı standartlar belirler. Bunlar hem montaja dair kuralları hem de performans özelliklerini kapsar.

Türkiye de halihazırda NFPA’nın resmi bir üyesidir. NFPA ile alalı ilk çalışmalar bizi 1986 senesine dek götürecektir.  Kuruluş tam olarak yangın pompalarını ve otomatik sprinkleri içerir. Yangın pompalarına dair komite, sigortacılarla alakalı bir derneğin beş üyesince kurulmuştur. Söz konusu sigorta şirketinin merkeziyse Boston’da yer alır. Özel olan bu şirketin gayesi var olan kayıpları minimize etmektir. Gerek panoların gerekse de pompaların NFPA’ya göre uygunluğunu denetler. Tümüyle kar amacı olmayan bir kuruluş olan NFPA, temel olarak can ya da mal kaybını önleme amacını benimser. NFPA dışında aynı zamanda UL standartları da bu bağlamda kriter olarak değerlendirilir.

NFPA Standartlarının Kapsamı

NFPA’nın yapısını incelediğimiz zaman; motor kumanda sistemleri, pompa grupları, yangın pompaları ve yan elemanlarının gerek performans gerekse de montaj kurallarına dair bir çerçeve çizdiğini görüyoruz. NFPA’yı, “Amerika Ulusal Yangından Korunma Kurumu” olarak isimlendirmek de mümkündür. Yangın evrensel düzeyde kabul gören ciddi bir tehdittir. Bedeli çoğu zaman ağır düzeyde olan yangın kazalarına ilişkin doğru hazırlıkların yapılması, organizasyonun bilinçli bir şekilde oluşturulması, risk oranını ciddi düzeyde aşağıya çekecektir. Yangınla ilgili ağır bedeller, büyük ölçüde hazırlık sürecinin eksik kalmasından kaynaklanır. Çeşitli standartlara uyum sağlamak, gerekli denetimlerden başarılı bir şekilde geçebilmek, kurumsal açıdan son derece önemlidir. Bu tip standartlar hem can hem de mal kayıplarını ortadan kaldırmak ya da en aza indirgemek noktasında büyük öneme sahiptir. Bağımsız kuruluşlar belli periyotlar aralığında endüstri alanında faaliyet gösteren ve yangın konusunda risk barındıran işletmeleri denetler.

Acil eylem planlarının bu anlamda çok detaylı bir şekilde oluşturulması şarttır. Bugün dünyanın pek çok ülkesinde otomatik sprinklerden yangın dolaplarına, hidrant sistemlerinden sulu yangın söndürme sistemlerine dek pek çok teknolojik materyal bu standarda göre tasarlanır. NFPA standartlarının sağladığı faydalar kanıtlanmış ve tüm dünya tarafından kabul görmüştür. Genel bir kural olarak herhangi bir sistem hangi tip standarda göre dizayn edilmişse söz konusu sistem bünyesinde kullanılan bütün ürünlerin performans odaklı nitelikleri de ilgili standarda uygun olmak zorundadır. Bu bir tür bütünsellik kuralı olarak değerlendirilir. Bunun yapılmadığı aksi senaryolarda tasarım ve ürün arasında ciddi bir uyumsuzluk oluşabilir. Ürün temin ederken muhakkak bu kritere dikkat etmeniz gerekir. Çünkü yangın güvenliğine ilişkin tüm aşamalar bir bütündür ve bağımsız olarak değerlendirilemez.

NFPA bazı kaynaklarda doğrudan tehlikeli madde işaretleme standardı olarak da geçebilir. Acil durumlara müdahale esnasında atılması gereken ilk adımların ne olması gerektiği, uygulanması şart olan prosedür ve genel önlemlere dair bilgiler, standardın içeriğini oluşturur. NFPA’nın tüm dünyada bu denli ciddiye alınması, kaynak ve referans olarak gösterilmesi, bir tesadüf değildir. NFPA dünya genelinde standart koşulları en sert ve ağır olan kuruluşlardan birisidir. Bilhassa bu sertlik, pompa sistemleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu özel kuruluş, sadece yangın güvenliğine ilişkin çeşitli kuralları ve standartları belirlemekle kalmıyor, aynı zamanda dünya genelinde karşılık bulan kitaplara ve dergilere de imza atıyor. NFPA’nın basmış olduğu dergiler pek çok ülke için kaynak niteliğindedir. Bu anlamda eğitim konusunda da öncü bir kuruluş olduğunu rahatlıkla ifade edebiliriz.

NFPA’ya Göre Yangın Pompaları

NFPA özelinde yangın pompalarına ayrı bir parantez açılma ihtiyacı hissedilmiştir. Hem materyal hem de performans nitelikleri bu anlamda belirleyici olmaktadır. NFPA ile alakalı olarak standartlar belli aralıklarla güncellenmektedir. Genele hitap eden pompalarla yangın pompaları arasında önemli farklılıklar gözlemlenebiliyor. Yangın pompaları temel olarak güvenlik konusunda maksimum düzeyde önlemler almaya yönelik bir yapıdadır. Özellikle çıkış basınç değerini net şekilde sağlamakla yükümlüdür. Genel amaçlı olarak ifade edilen pompalarda ise maksimum verimlilik ön plandadır. NFPA uyumlu yangın pompalarında mutlaka ayrı kumada panosu olmalıdır.

Sıfır debideyken basınç anma değerinin 1.4 katını aşamaz. Ayrıca yataklama ve emme borusu ile alakalı olarak da değerler belirlenmiştir. Diğer yandan pompa gövdesinin, pompa milinin ve sızdırmazlığın olmazı gereken temel özellikleri de paylaşılmıştır. NFPA ile uyumlu olan pompalar büyük bir avantaja sahip olacaktır. Pompa üretimi yapan işletmelerin ya da pompa temini yapacak olan girişimcilerin tüm bu niteliklere dikkat etmesi, toplumun can ve mal güvenliği açısından önemlidir. İşletmeler bu açıdan toplumsal sorumluluklarını da yerine getirmiş oluyorlar. NFPA’nın koşulları her ne kadar diğer standartlara göre çok ağır olsa da bunun uzun vadede çok olumlu geri dönüşleri olacaktır.

NFPA 20’ye Göre Yangın Pompalarının Nitelikleri

NFPA 20, yangın pompalarının özelliklerine dair oldukça önemli standartlar getirmiştir. Yangın pompaları özel durumu ve hassasiyetinden dolayı pek çok endüstriyel üründen farklı bir yerde durur. Bu hassasiyet de ilgili standartlara özenle yansıtılır. Yakından bakıldığı zaman genel amaçlı kullanılan pompalar ve yangın pompaları arasında ciddi uçurumlar söz konusu. Bu tip pompalar çalışma yaşamları boyunca maksimum güvenliğe ve net basınç değerine odaklanır.

Tasarım süreci bu amaca uygun şekilde ilerler. Genel amaçlı kullanılan pompalarda ölçüt bilindiği üzere çoğu zaman maksimum verimlilik ve ekonomik işletimdir. Yangın pompaları 100-8000 gpm arasında bir anme debi değerine sahiptir. Anma basınç değerlerine baktığımız zamansa 30-262 psi (yatay milli pompalar) 26-510 psi (düşey milli pompalar) gibi değerlerle karşılaşıyoruz. Yatay milli uçtan emişli yangın pompalarının debi değeri 50-1250 gpm, hat tipi pompaların debi değeri 50-750 gpm ve düşey milli türbin olarak bilinen pompaların debi değeri 250-5000 gpm biçimindedir.

NFPA’ya Göre Yangın Pompalarında Olması Gereken Malzeme Özellikleri

NFPA20, yangın pompalarının malzeme özelliklerini özel olarak belirtmiştir. Buna göre; pompa gövdelerinin malzemeleri basınç sınıfına bağlı olarak değişir. Pompa çarkları bronz ya da paslanmaz çelik malzemeye sahip olmak durumundadır. Pik döküm malzemeleri bu anlamda asla kabul edilmez. Pompa mili de aynı şekilde paslanmaz ve çelik materyalden üretilmelidir. Bu konuda tasarım kuralları kesin bir şekilde belirlenmiştir. Ayrıca sızdırmazlık konusunda da belli standartlar söz konusudur. Sızdırmazlık, yumuşak özellikteki salmastra ile sağlanmalıdır. Salmastra yataklarının da aynı zamanda minimum beş sıra alacak biçimde dizayn edilmesi şart koşulur. Rulmanların ise 5000 saate kadar çalışacak şekilde tercih edilmesi gerekir. Yatakların gres yağlamalı ve rulmanlı olmasına özen gösterilmelidir.

NFPA’ya Göre Yangın Pompalarının Performans Özellikleri

NFPA 20, yangın pompalarının performans özelliklerini üç kriter özelinde tanımlar. Örneğin kapalı basma basıncı, anma basıncına göre %140 ve daha fazla olmamalıdır. Pompa karakteristik egrisi, anma debisi ve anma

basıncının, kesistigi noktadan veya bu noktanın daha üstünden geçmelidir. Pompa gerektiği anlarda anma debisinin %150 değerinde çalışabilir. Bu durumda anma basıncının minimum %65’i düzeyinde basınç temin etmek zorundadır. Yangın pompalarında en önemli performans kriterlerinden birisi de su hızıdır. Su hızının 3m/sn’den fazla olmaması gerekir. Dizayn edilen sistemlere de borunun çapları aşağı yukarı bu değere uygun biçimde tercih edilmelidir.

Esasen yapılan bütün ölçümler ya da hesaplamalar, 20 derece sıcaklıkta ve temiz su için baz alınmalıdır. Motor güçleri de anma debisine göre bir performans özelliğine sahip olmalıdır. Üreticiler neticede pompaların söz konusu özelliklere ve kriterlere uygun olduğunu ispatlamak durumundadır. Bunun için tüm pompalar için ayrı ayrı sulu denemeler yapmalıdır. Verilen sertifika, bu deneme sonuçlarını da içine almalıdır. Söz konusu sertifika bünyesinde debi ve basınç değerleri dışında mil gücü ve verim eğrileri yer alır. Yangın pompalarının üzerinde aynı zamanda bazı performans özelliklerini yansıtan bir metal etiketin bulunması gerekli görülür.

NFPA, EN 12845 ile Kıyaslanıyor

NFPA kuruluşunun ortaya koyduğu standartla EN 12845 standardı birbiriyle sıklıkla mukayese edilir. Temel olarak aynı temaya dair standartlar olmasına rağmen NFPA ile EN 12845 arasında elbette ciddi farklar bulunur. 2007 senesinde Türkiye’de yangın yönetmeliği yürürlüğe girmiştir. Bu süreçten sonra zorunlu bir standart olarak TS EN 12845 devreye girmiştir. Bu standardın NFPA ile bazı maddeler özelinde çelişmesi ve talepleri tam anlamıyla karşılayamaması, NFPA’yı bir adım öne çıkarır. Bu durumda hala dünyada en çok tercih edilen evrensel standart olan NFPA’ya olan ilgi kaçınılmazdır. Benimsediğiniz standardın eksikliklerinden sizler de sorumlu olacağınızı unutmamalısınız.