Dişli pompa nedir, dişli pompa özellikleri nelerdir?

Dişli pompa, döner pompalara verilen isimdir; dönen dişliler kullanarak sıvıyı taşıyan pompalardır. Dişli pompa sıvı ortamını iter, vakum basıncı yaratır, iki ya da daha fazla dişlinin kullanımı ile işlevini tamamlarlar. Dişli pompalar çok yüksek basınç oluşturabilme kabiliyetine sahiptir. Hidrolik sıvı güç uygulamaları içinde en yaygın pompa türlerinden biridir. İlk keşfi oldukça eski bir tarihe dayanır. 1600’lü yıllarda Johanner Kepler tarafından icat edildi. Dişli pompalar, yüksek viskoziteli sıvıları pompalamak için kimyasal tesisatlarda da yaygın olarak kullanılan bir pompa çeşididir. Dişli pompalar her devir için sabit miktarda sıvı pompalarlar. Dişlilerin dönme hızıyla orantılı pürüzsüz, darbesiz bir akış sağlar. Plastikler, yağlar, boyalar, yapıştırıcılar ya da sabunlar gibi yüksek viskoziteli sıvıları pompalamak için uygundurlar.

Dişli pompa çalışma prensibi

Dişli pompalar, “pozitif yer değiştirmedir”; her devir için sabit miktarda sıvı pompalarlar. Rölanti ve tahrik dişlisinin dönen bir tertibatı, pompa girişinde emme oluşturmak ve akışkan çekmek üzere hareket eder. Kasanın duvarları ve dişlilerin dişleri arasında boşaltma noktasına yönlendirilen sıvı, girişten çıkışa hareket ettikçe hacim azalır ve bu hacim azlığı basınç birikmesine neden olur. Dişli pompalardaki akış, pompa dişleri arasındaki hacmi, rpm olarak simgelenen dişlilerin dönme hızını ve kayma miktarını belirler. Pompa aşınmaya başladığında, kayma da artar.

Dişli pompa özellikleri

Dişli pompalar, sınırlı sayıda hareketli parça ile kompakt ve basit pompalardır. Pistonlu pompaların ürettiği basınçla ya da santrifüj pompaların akış hızlarıyla eşleşmeseler de vana pompalardan daha yüksek basınç ve verim sunarlar. Dişli pompalar özellikle yağları ve diğer yüksek viskoziteli sıvıları pompalamak için uygun olarak tasarlanmışlardır. Dişli pompalar genellikle ölçüm ve karıştırma işlemleri için kullanılır. Agresif sıvıları işlemek üzere tasarlanabilirler. Genellikle dökme demir veya paslanmaz çelikten yapılırlar.

Dişli pompa kullanım alanları nelerdir?

Dişli pompalar yaygın olarak yağ, boyalar, reçineler ya da gıda maddeleri gibi yüksek viskoziteli sıvıları pompalamak için kullanılır. Doğru dozlama veya yüksek basınç çıkışının gerekli olduğu herhangi bir uygulamada tercih edilebilirler. Bir dişli pompasının çıkışı, basınçtan büyük ölçüde etkilenmez; bu nedenle beslemenin düzensiz olduğu her durumda da tercih edilebilirler.

Dişli pompa çeşitleri nelerdir?

Dişi pompalar tasarımlarına ve kullanımlarına bağlı olarak harici dişli pompa ya da dahili dişli pompa olarak ayrılırlar.

• Harici dişli pompalar

Harici dişli pompalar hidrolik güç uygulamalarında, kaldırma makinelerinde ya da  mobil tesis ekipmanlarında kullanılabilir. Elektrikli ekipmanın hacimli, maliyetli veya elverişsiz olduğu alanlarda güç sağlamak için kullanışlıdır. Harici dişli pompalar, orta verimlilikte ve diğer tiplerine oranla daha az maliyetli pompalardır. Benzin, dizel ve gaz yağı gibi yakıt yağlarını aktarmak amacıyla kullanılırlar. Bazı hidrolik cihazlar gibi yüksek basınçlı uygulamalar için de kullanılabilirler.

• Dahili dişli pompa

Dahili dişli pompa ya da iç dişli pompa olarak bilinir. İçten kesilmiş dişlere sahip olan ve yine içten kesilmiş dişlilerin içinde bulunan, birbiri ile iç içe geçmiş dişlileri kullanarak akış üretimini sağlar. Dişliler ağ örgüsünden çıktıktan sonra pompanın içine sıvı çekilir. Dişliler pompanın giriş tarafındaki ağdan çıktıkça, genişletilmiş bir hacim oluştururlar. Sıvı, boşluklara akar. Sıkışan sıvı girişten, muhafaza etrafındaki deşarja taşınır. Dişlilerin dişleri, pompanın basma tarafında birbirine kenetlendikçe hacim azalır ve sıvı basınç altında dışarı atılır.

Harici dişli pompaların ve dahili dişli pompaların genel özelliklerini aşağıdaki tabloda özetleyebiliriz.